USG bioder u dzieci – kiedy, po co i jak wygląda badanie?

USG bioder u niemowląt (często potocznie nazywane „USG bioderek”) to szybkie, bezbolesne i nieinwazyjne badanie, które pozwala ocenić, czy stawy biodrowe rozwijają się prawidłowo. Wykonuje się je w okresie, kiedy struktury stawu są jeszcze w dużej mierze chrzęstne, dlatego ultrasonografia dobrze pokazuje budowę panewki oraz położenie głowy kości udowej. Celem badania jest ocena budowy stawu biodrowego u dziecka i możliwie wczesne wychwycenie nieprawidłowości rozwojowych.

Dlaczego nie warto polegać wyłącznie na „objawach”?

Rodzice często zwracają uwagę na asymetrię fałdek na udach czy pośladkach. To jednak tylko wskazówka, a nie pewna diagnoza: biodro dysplastyczne może w badaniu fizykalnym nie wykazywać jednoznacznych nieprawidłowości, a brak asymetrii fałdek nie jest równoznaczny z brakiem dysplazji (i odwrotnie – sama asymetria nie musi oznaczać wady). Dlatego USG jest tak cenione jako obiektywna metoda oceny bioder u małych dzieci.

Kiedy najlepiej wykonać USG bioder?

Najczęściej rekomenduje się wykonanie pierwszego badania między 4. a 6. tygodniem życia, a wielu ekspertów wskazuje 6. tydzień jako szczególnie korzystny termin. Wykonanie USG zbyt wcześnie może częściej dawać obraz niejednoznaczny lub „fałszywie dodatni”, ponieważ część bioder jest wtedy jeszcze fizjologicznie niedojrzała. Jeżeli lekarz prowadzący uzna to za potrzebne (np. przy czynnikach ryzyka), może zalecić badanie w tym czasie oraz ewentualną kontrolę.

Kto powinien wykonać badanie szczególnie pilnie?

Są sytuacje, w których USG bioder ma wyjątkowo duże znaczenie diagnostyczne. Do najważniejszych czynników ryzyka zalicza się m.in. ułożenie miednicowe w ciąży / poród pośladkowy oraz dodatni wywiad rodzinny (dysplazja u najbliższych krewnych). W praktyce klinicznej często wymienia się też małowodzie czy większą masę urodzeniową, a problem statystycznie częściej dotyczy dziewczynek. Jeśli którykolwiek z tych elementów dotyczy Waszego dziecka, warto trzymać się zaleceń lekarza co do terminu badania i nie odkładać diagnostyki. Dobrze mieć ze sobą książeczkę zdrowia dziecka oraz (jeśli jest) wypis okołoporodowy.

Jak wygląda USG bioderek krok po kroku?

Badanie trwa zwykle około 10–20 minut. Rodzic może być obecny przez cały czas. Lekarz układa dziecko na boku (czasem zmienia pozycję), nakłada na skórę w okolicy biodra żel i przykłada głowicę USG, uzyskując obraz stawu. To badanie nie wymaga żadnych wkłuć ani promieniowania. Dla malucha największym wyzwaniem bywa spokojne leżenie, dlatego często pomaga nakarmienie i wyciszenie dziecka przed wizytą.

Jak się przygotować?

Specjalne przygotowanie nie jest potrzebne, ale praktycznie pomaga:

• zaplanować badanie po karmieniu,

• zabrać pieluszkę na przebranie i kocyk lub pieluchę tetrową,

• wziąć smoczek lub ulubioną zabawkę,

• ubrać dziecko tak, by łatwo odsłonić biodra (np. body i spodnie na zatrzaski).

Co oznacza wynik? Skala Grafa

W opisach USG bioderek najczęściej spotyka się klasyfikację Grafa (typy I–IV), opartą m.in. o pomiary kątów alfa i beta oraz ocenę morfologii stawu. W uproszczeniu: typy Ia/Ib opisują biodro prawidłowe; typ II może oznaczać biodro niedojrzałe (co bywa fizjologiczne zależnie od wieku dziecka); natomiast typy wyższe mogą wskazywać na dysplazję, niestabilność, podwichnięcie lub zwichnięcie. W opisie, zgodnie z zaleceniami metody Grafa, powinny znaleźć się m.in. informacje o wieku dziecka, prawidłowo wyznaczone i zmierzone kąty alfa i beta, opis morfologii oraz określenie typu biodra. Wynik powinien być omówiony przez lekarza, bo interpretacja zależy od wieku malucha i całego obrazu klinicznego.

Co dalej, jeśli wynik nie jest idealny?

Nie każdy „gorszy” opis oznacza od razu leczenie. Czasem zalecana jest obserwacja i kontrolne USG po kilku tygodniach, by ocenić dojrzewanie stawu. Jeśli staw jest niestabilny lub bardziej dysplastyczny, lekarz może zalecić konsultację ortopedy dziecięcego i dalsze postępowanie dobrane do stopnia problemu. Najważniejsze jest trzymanie się zaleceń i terminów kontroli – bo wczesny etap rozwoju daje największe możliwości wyrównania nieprawidłowości.

Nawyki, które sprzyjają zdrowym biodrom

Biodra niemowlęcia „lubią” zgięcie i lekkie odwiedzenie nóżek (pozycja zbliżona do „żabki”). Organizacje ortopedyczne zwracają uwagę, że ciasne spowijanie z biodrami i kolanami w wyproście oraz z nogami ściśle złączonymi zwiększa ryzyko dysplazji i zwichnięcia biodra. Jeśli spowijasz, wybieraj sposób, który zostawia dziecku swobodę ruchu w stawach biodrowych i kolanowych (tzw. hip-healthy swaddling), albo spowijaj tylko górną część ciała, pozostawiając nogom miejsce na ruch.

Gdzie wykonać USG bioder na Podkarpaciu?

Lek. med. Jerzy Robert Machowski przyjmuje na Podkarpaciu w dwóch lokalizacjach: Rzeszów (ul. Wieniawskiego 3) oraz Sędziszów Małopolski (ul. 3 Maja 29). Informacje o gabinetach oraz dane kontaktowe znajdziesz na stronie: https://jerzymachowski.pl/ oraz w sekcji kontakt: https://jerzymachowski.pl/#kontakt. Zapisy wykonywane są telefonicznie na podane na stronie numery telefonu.

Artykuł ma charakter informacyjny i nie zastępuje porady lekarskiej. Jeśli cokolwiek Cię niepokoi (np. wyraźna różnica w ruchomości bioder, ograniczone odwodzenie, „przeskakiwanie”), najlepiej skonsultować dziecko z pediatrą lub lekarzem wykonującym USG.